Rozka Štefan

Tone Pretnar kot prevajalec poljske poezije
Tone Pretnar jako tłumacz poezji polskiej


Slovenski sinopsis
English synopsis
Streszczenie

W kolejnej antologii Somrak in svit (1987), w wyborze poezji laureata nagrody Nobla Czesława Miłosza reprezentowane są wszystkie okresy twórczości poety: od przedwojennego katastrofizmu poprzez refleksje o wojnie aż do podjęcia decyzji o emigracji, po której na początku przeważają satyry na stosunki w ojczyźnie, a później, wyrażone także w tytule antologii pojednanie ze światem. Uwzględnione i odpowiednio przetłumaczone zostały rozmaite formy poetyckie od rymowanych i nierymowanych sylabicznych i sylabotonicznych aż po przeważające wiersze wolne.

W trzeciej antologii, zatytułowanej Beli raj vseh možnosti (1992), w wyborze wierszy współczesnego poety Zbigniewa Herberta została w przekładzie przedstawiona współczesna problematyka moralna, ujęta często w metafory i parabole, zabarwiona ironią albo nawet humorem. Oprócz tradycyjnych form poetyckich występują tu przeważnie wiersze wolne, zarówno w dłuższej, sylabicznie i rytmicznie ujednoliconej postaci, jak również najbardziej dziś rozpowszechnione wiersze nieregularne.

Czwarta publikacja przekładowa, przy której Tone Pretnar w sposób istotny współpracował, to Alarm, antologia polskiej poezji 1939-45. W kolejności chronologicznej przedstawione tu zostały wszystkie generacje poetyckie, które przeżyły niemiecką agresję na Polskę i odpowiedziały na nią bądź to słowem, bądź to włączeniem się w dziąłaność ruchu oporu w kraju i za granicą, wielu z tych poetów przeszło też przez doświadczenia obozów koncentracyjnych. Tak jak rozmaite są motywy tych wierszy, tak też różnorodna jest ich forma. Wiersze pisane są we wszystkich rozmiarach: od regularnych 8- do 17-zgłoskowców (heksametry), towarzyszą im także wiersze nieregularne i wolne. Zwrotki są najczęściej czterowersowe, zdarzają się dystychy, spotykamy też dwa sonety i sporo wierszy pisanych strofą Nibelungów.

Następną antologię, Veter davnih vrtni (1993), na którą składają się przekłady Pretnara z różnych poezji europejskich opublikowane w latach 1964-1993, częściowo zachowane w rękopisie i prywatnej korespondencji po śmierci Pretnara przygotowali jego studenci i koledzy. Najliczniej reprezentowana jest tu poezja polska, blisko trzysta przetłumaczonych wierszy składa się na jej przegląd od renesansu do współczesności, z wyjątkiem dwóch mniej faworyzujących lirykę epok --- oświecenia i realizmu. Liczba utworów wzrasta przy prezentacji pierwszej powojennej generacji poetyckiej i osiąga apogeum w części obejmującej twórczość poetów tzw. nowej fali, estetycznie doskonałą poezję dysydencką, jak stwierdza w posłowiu Niko Jež. Ta współczesna poezja dopełnia obrazu polskiej liryki o twórczość ostatniego trzydziestolecia, której brak w znanej antologii Lojze Krakara z 1963 roku.

Ostatni zbiór Tiho ti govorim ma podtytuł ?dziennik tłumacza?. Zawiera wiersze siedmiu polskich lirików, które Tone Pretnar przełożył od 2. października do 13. listopada 1992 w Katowicach, gdzie wykładał gościnnie literaturę słoweńską. Wiersze pochodzą z różnych okresów, wspólna jest ich tęskna melodia, myśl o pożegnaniu, mrok, cisza, tak jak to wyraża zwłaszcza ekspresjonistyczna liryka Rafała Wojaczka. Z jednego z jego wierszy pochodzi też wers, który redaktorka Zvonka Pretnar wybrała na tytuł tego niewielkiego ale cennego zbiorku. Całościowy opus przekładów Tonego Pretnara z języka polskiego objemuje około 12.200 wersów z dzieł ponad stu polskich liryków.